تامین مالی شرکتها :

همانطور که میدانید شرکتها برای انجام فعالیت های خود نیاز به منابع مالی دارند . دغدغه یک مدیر مالی این است که این منابع مالی را از کجا و چگونه تامین کند تا منجر به حد اکثر شدن سود و ارزش شرکت شود . در این بخش قصد داریم تا به معرفی این منابع بپردازیم .

1- منابع داخلی :

این منابع در اثر عملیاتی که شرکتها در طول فعالیت خود انجام میدهند ایجاد میشوند . اینکه چقدر بتوانیم از این منابع استفاده کنیم بستگی دارد که شرکت چه مقدار سود کسب کرده است و چه مقدار آنرا تقسیم کرده است.

سود نگهداری شده = سود تقسیمی – سود خالص

2- استفاده از تسهیلات بانکی :

بانکها واسطه مالی هستند و خصوصیت بارز آنها اعتماد افراد به این واسطه هاست و این امر باعث کاهس ریسک عدم پرداخت برای پس انداز کننده میشود . علاوه بر این بانک ، کار کارشناسی شرکتهای متقاضی وام را انجام میدهد .

به طور کلی بانکها در ایران به شکلهای مختلف ، اعتبار را در اختیار شرکتها قرار میدهند :

الف- مضاربه :

یک طرف معامله سرمایه و طرف دیگر انجام کار را تقبل میکنند .

ب- مشارکت مدنی:

یک نوع شراکت موقت برای انجام فعالیت خاص است و در قرارداد ، درصد تقسیم سود و زیان بین طرفین مشخص میشود .

ج- مشارکت حقوقی :

یک نوع شراکت دائمی است . در این میان شرکتی تاسیس میشود و طرفین در آن سهامدار میشوند و سود حاصل از فعالیتهای این شرکت ، بنا بر توافق تقسیم میشود .

د- فروش اقساطی:

تسهیلاتی است که بانکها از طریق خرید مواد اولیه و قطعات به صورت نقد و فروش آن به صورت اقساطی صورت میگیرد .

ه- اجاره به شرط تملیک :

با پرداخت اجاره بها ، مستاجر ، مالک میشود. این کار توسط شرکتهای leasing انجام میشود و آنها هم از طریق بیمه و دریافت قسمتی از مبلغ به صورت قسط ، ریسک خود را کاهش میدهند.

و- قرارداد سلف:

شرکتی تولید خود را انجام داده است ، اما هنوز زمان فروش آن فرا نرسیده است ( تولید کننده کولر های آبی ) . شرکت تولید کننده طی فرارداد با بانک مقداری از آنرا به فروش میرساند .

ز- جعاله:

یعنی آنکه طرفین با یکدیگر توافق کنند که یکی از آنها در مقابل انجام کاری از دیگران پول بگیرد.

3- نهادهای مالی غیر بانکی:

همانند صندوقهای بازنشستگی ، بیمه ، شرکتهای سرمایه گذاری و غیره

4- بازار اوراق بهادار :

شرکتها با فروش اوراق بهادار خود به دو صورت عرضه عمومی و عرضه خصوصی ، تامین مالی خود را انجام میدهند .

در بسیاری از کشورها برای عرضه عمومی اوراق بهادار مقرات خاصی وجود دارد ، زیرا طرف معامله در اینجا مردم هستند .

بنابر این این شرکتها برای عرضه سهام خود باید از سازمانی اجازه بگیرند که در امریکا به آن SEC میگویند . (security and exchange commission)

این سازمان در سال 1933 و 1934 قوانینی را تدوین کرد . قانون سال 1933 مربوط به بازار اولیه اوراق بهادار است و قانون سال 1934 مربوط به بازار ثانویه میباشد.

بر اساس قانون سال 1933 هر شرکت باید ابتدا درخواست خود را در SEC ثبت نماید . سپس یک کتابچه اطلاعاتی به نام registration statement باید تهیه شود که در آن کلیه اطلاعات شرکت میبایستی فاش شود .

این اطلاعات باید توسط افراد مختلف ، مثل مدیر ، حسابرس و ... تایید شود تا مردم بتوانند از آنها اطمینان حاصل کنند . در این میان کتابچه ای تهیه میشود که شامل خلاصه اطلاعات تایید شده میباشد ، که به آن prospectus گفته میشود .

در اینجا موسساتی وجود دارند که که کارشان ارائه خدمات برای تامین سرمایه میباشد . این موسسات investment banking firms نام دارتد . موسساتی مثل merri lynch , lehman brothers , credit swiss first boston و ... که برای انجام کار پورسانت دریافت میکنند . مقدار پورسانت دریافتی بر اساس عوامل زیر تعیین میشود :

• مقدار پولی که برای سرمایه نیاز است .
• نوع اوراق بهادار اعم از عادی یا غیر عادی
• نوع خدماتی که در قرارداد تعریف شده است . مثلا ممکن است در قرارداد ذکر شود که اگر سهم عادی فروخته نشود ، خود شرکت تامین کننده سرمایه باید آنرا بخرد. که به آن underwrite میگویند.

نقشهای موسسات تامین سرمایه:

در ایجاد بازار ثانویه: چون قرار است فروش اوراق در حجم بالایی صورت گیرد ، سندیکا تشکیل میدهند و سندیکاها با کارگزاران در ارتباط هستند . همانند آنچیزی که برای سهم google اتفاق افتاد ، یعنی بعد از معاملات اولیه ، بین مالکان سهم نیز معاملات ثانویه انجام میشود.

ارزیابی اوراق بهادار: این کار به بازار قوت قلب میدهد .

ارائه مشاوره برای خرید سهام: این موسسات نبض بازاردر اختیار دارند .

د ادن مشاوره در زمینه خرید و ادغام شرکتها

علاوه بر investment bankings نهادهای دیگری نیز وجود دارند که کارشان برآورد درجه ریسک میباشد . (Rating Agencies)

درجه بندی ریسک توسط آنها به طور مثال بدین گونه انجام میشود:

AAA,AA,A,BBB = good bounds

معرفی بازار سرمایه ثانویه و فعالیتهای آن :

بازار ثانویه خود به دو شکل وجود دارد : 1- بازار بورس ( exchange ( 2- بازار خارج از بورس over the) counter market )در انگلستان به بازلر خارج از بورس unlisted market میگویند.

خصوصیات بازار بورس : 1- منسجم بودن بازار 2-دارا بودن مکان فیزیکی 3- اوراق پذیرفته شده در آن معامله میشود 4- معامله به وسیله کارگزاران انجام میشود.

مکانیزم معاملات در بورس به گونه ای باید طراحی شود که طرفین معامله مطمئن شوند ، معامله به بهترین وجه ممکن صورت گرفته است.

حراج دو طرفه : Dual auction

به حراجی گفته میشود که هم خریداران و هم فروشندگان ، در آن همزمان با یکدیگر رقابت میکنند. فروشنده با خریداری وارد معامله میشود که قیمت بیشتری را پیشنهاد دهد و خریدار هم سهمی را میخرد که قیمت کمتری توسط فروشنده پیشنهاد شود. در این میان نقش واسط را کارگزار بازی میکند که این فرآیند را تسهیل میکندو بابت کار خود حق الزحمه یا پورسانت دریافت میکند. ( در ایران .نیم درصد کارگزار و بیست و پنج صدم هم بورس میگیرد)

به طور کلی وظیفه کارگزار 1-دریافت سفارش 2- دادن خدمات مشاوره ای میباشد . که در واقع تفاوت بین کارگزاران در مورد دوم مشخص میشود.

به دلیل پیشرفت تکنولوژی؛ هزینه های سفارش بسیار پایین آمده است که این امر به خصوص در امریکا دیده شده است.

انواع سفارشات در بازار بورس:

1- سفارش به قیمت بازار (market order) که سرعت بالا دارد ولی از ریسک بسیار بالایی نیز برخوردار است.

2- سفارش به قیمت معین (limit order) که فرد قیمت مورد نظر خود را میدهد و کارگزار با توجه به قیمتی که فرد پیشنهاد داده است ؛ اجازه انجام معاملات را دارد . ایراد آن تاخیر از لحاظ زمانی و حسن آن اطمینان بیشتر است .

پرداخت برای خرید و فروش به چه صورت انجام میگیرد؟

پاسخ در این است که برای اینکار ما با 2 نوع حساب روبرو هستیم :

1- cash account : یعنی پول باید به اندازه کافی نزد کارگزار باشد تا معامله صورت گیرد.

2- margin account : یا همان حساب اعتباری است که سهم خریداری شده نزد کارگزار به امانت می ماند. یعنی کارگزار به فرد وام میدهد که فرد با آن سهم خریداری میکند که در صورت سود کردن از عهده پرداخت اصل و بهره آن نیز بر می آید . این مبلغ پرداختی در امریکا بستگی به مبلغی است که فرد میخواهد سرمایه گذاری کند . شرکت کارگزاری هم سهام را نزد بانک به عنوان وثیقه نگهداری میکند.

انجام معاملات در بورس در تالار حضوری (outcry) و یا تالار مجازی ( کامپیوتری ) ؛ صورت میگیرد.

اولویت انجام معامله:

این سیستم بر اساس 3 ویژگی عمل میکند:

1-قیمت: در خرید بیشترین قیمت و فروش ؛ کمترین قیمت اولویت دارد

2-زمان: اگر سفارش ها ؛ قیمت یکسان داشته باشند ؛ هر کس که زودتر سفارش دهد در اولویت است.

3-اندازه سفارش: اولویت را بیشتر برای سفارشات کوچکتر در نظر میگیرند. معاملات بزرگ راخارج از معاملات کوچک انجام میدهند.

فعالین بورس :

1-کارگزاران( brookers ) که قبلا در مورد آنها توضیح دادیم.

2-بازارگردانها( specialists ): افرادی هستند که وظیفه دارند بازار را روان نگه دارند ؛ بدین صورت که سهام شرکتهای خاصی را بخرند ؛ مثلا بگویند که سهام general motors را خرید و فروش میکنند. آنها قیمتهای خرید و فروش خود را با توجه به شرایط بازار اعلام میکنند و این امر موجب روان سازی بازار و پیوستگی آن میشود . اگر فردی نتوانست که سهم خود را خرید و فروش کند ؛ قطعا بازار گردانها حضور دارند .

3-معامله گران: ( traders )

بازار خارج از بورس:

بازاری است که متشکل از تعداد زیادی کارگزار و معامله گر است که از طریق یک شبکه کامپیوتری به همدیگر متصل هستند و اقدام به معامله اوراق بهادار میکنند. .

اصولا شرکتهایی در این بازار فعالیت میکنند که شرایط پذیرفته شدن در بازار بورس را نداشه باشند.

شرایط پذیرفته شدن در بازار بورس چیست؟

1-سابقه سود آوری (3 سال)

2-حداقل سرمایه (در بورس تهران 3 میلیارد تومان )

3- حداقل تعداد سهامداران (1000 سهم)

4-حسن شهرت مدیریت

5-سیستم حسابداری

حتی برخی از شرکتهای پذیرفته شده در بازار بورس نیویورک هم به خاط هزینه های بالا ؛ تمایل به حضور در OTC را دارند .

معروفترین شاخصهای بورس در دنیا

1- NASDAQ

(national association securities dealers automatic quotation)

میانگین شاخصهای 100 شرک در OTC را بیان میکند.

2- DOW JONES که میانگین شاخص 30 شرکت معتبر امریکاست که به این شرکتها blue chips میگویند.

3- شاخص stp500 که از قیمتهای 500 شرکت در بورس ؛ میانگین وزنی گرفته است.

Qit × Pit ∑

(StP500= ──── (i=1 to 500

Qit × Pi0 ∑

منبع :  http://www.modir.ir/